تأثیرى که حادثه کربلا و قیام حسین بن على (ع) بر اندیشه مردم جهان،
حتى غیرمسلمانان داشته، بسیار است. عظمت قیام و اوج فداکارى و
ویژگی هاى شخصی امام و یارانش سبب شده که انسان های
متفاوت بیشماری، اظهار نظرهاى بسیارى درباره این نهضت و
حماسه آفرینان عاشورا، داشته باشند.
نقل سخنان همه آنان کتاب بزرگى می شود؛
به ویژه که برخى از نویسندگان غیر مسلمان به صورت مستقل کتابی
درباره این حادثه نوشته اند.
در اینجا تنها تعدادى اندک از این اظهار نظرها
چه از مسلمانان و غیر مسلمانان آورده مىشود:
ماهاتما گاندى(رهبر استقلال هند):
من زندگى امام حسین، آن شهید بزرگ اسلام را به دقت خوانده ام
و توجه کافى به صفحات کربلا نموده ام و بر من روشن شده است که
اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد،
بایستى از امام حسین سر مشق بگیرد.
محمد على جناح(قائد اعظم پاکستان):
هیچ نمونه اى از شجاعت، بهتر از آن که امام حسین از لحاظ فداکارى و
تهور نشان داد در عالم پیدا نمی شود. به عقیده من تمام مسلمین باید
از سرمشق این شهیدى که خود را در سرزمین عراق قربانی کرد
پیروى نمایند.
چارلز دیکنز(نویسنده معروف انگلیسى):
اگر منظور امام حسین جنگ در راه خواسته هاى دنیایى بود،
من نمی فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند؟
پس عقل چنین حکم می نماید که او فقط به خاطر اسلام،
فداکارى خویش را انجام داد.
توماس کارلایل(فیلسوف و مورخ انگلیسى):
بهترین درسى که از تراژدى کربلا می گیریم، این است که حسین
و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند؛ آنان با عمل خود روشن کردند
که تفوق عددى در جایى که حق با باطل روبرو می شود اهمیت ندارد
و پیروزى حسین با وجود اقلیتى که داشت، باعث شگفتى من است.
ادوارد براون(مستشرق معروف انگلیسى):
آیاقلبى پیدا می شود که وقتى درباره کربلا سخن می شنود، آغشته
با حزن و درد نگردد؟! حتى غیر مسلمانان نیز نمی توانند پاکى روحى
را که در این جنگ اسلامى در تحت لواى آن انجام گرفت انکار کنند.
فردریک جمس:
درس امام حسین و هر قهرمان شهید دیگرى این است که در دنیا اصول
ابدى عدالت و ترحم و محبت وجود دارد که تغییرناپذیرند و هم چنین می
رساند که هر گاه کسى براى این صفات مقاومت کند و بشر در راه آن
پافشارى نماید، آن اصول همیشه در دنیا باقى و پایدار خواهد ماند.
ل.م.بوید:
درطى قرون، افراد بشر همیشه جرأت و پردلى و عظمت روح، بزرگى قلب
و شهامت روانى را دوست داشته اند و در همین هاست که آزادى و عدالت
هرگز به نیروى ظلم و فساد تسلیم نمی شود. این بود شهامت و این بود
عظمت امام حسین و من مسرورم که با کسانى که این فداکارى عظیم را
از جان و دل ثنا می گویند شرکت کرده ام،
هر چند که ۱۳۰۰ سال از تاریخ آن گذشته است.
واشنگتن ایروینگ(مورخ مشهور آمریکایى):
براى امام حسین(ع) ممکن بود که زندگى خود را با تسلیم شدن بر اراده
یزید نجات بخشد، لیکن مسئولیت پیشوا و نهضت بخش اسلام اجازه
نمی داد که او یزید را به عنوان خلافت بشناسد. او به زودى خود را براى
قبول هر ناراحتى و فشارى به منظور رها ساختن اسلام از چنگال بنى امیه
آماده ساخت، و در زیر آفتاب سوزان سرزمین خشک، و در روى ریگ هاى
تفتیده عربستان روح حسین فناناپذیر است.
اى پهلوان و اى نمونه شجاعت و اى شهسوار من، اى حسین!
توماس ماساریک:
گر چه کشیشان ما هم از ذکر مصائب حضرت مسیح مردم را متأثر می
سازند،ولى آنشور و هیجانى که در پیروان حسین(ع) یافت می شود در
پیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد که مصائب مسیح
در برابر مصائب حسین مانند پر کاهى است در مقابل یک کوه عظیم پیکر.
موریس دوکبرى:
در مجالس عزادارى حسین گفته می شود که حسین، براى حفظ شرف
و ناموس مردم و بزرگى مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت
و زیر بار استعمار و ماجرا جویى یزید نرفت. پس بیایید ما هم شیوه او را
سرمشق قرار داده از زیردست استعمارگران خلاصى یابیم و مرگ با عزت
را بر زندگى با ذلت ترجیح دهیم.
ماربین آلمانى(خاور شناس معروف):
حسین(ع) با قربانى کردن عزیزترین افراد خود و با اثبات مظلومیت و حقانیت
خود، به دنیا درس فداکارى و جانبازى آموخت و نام اسلام و اسلامیان را در
تاریخ ثبت و در عالم بلند آوازه ساخت. این سرباز رشید عالم اسلام به مردم
دنیا نشان داد که ظلم و بیداد و ستمگرى پایدار نیست و بناى ستم هر چه در
ظاهر عظیم باشد، ولی در برابر حق و حقیقت چون پر کاهى بر باد خواهد رفت.
بنت الشاطى:
زینب، خواهر حسین بن على(ع) لذت پیروزى را در کام ابن زیاد و بنى امیه
خراب کرد و در جام پیروزى آنان قطرات زهر ریخت، در همه حوادث سیاسى
پس از عاشورا،هم چون قیام مختار و عبدالله بن زبیر و سقوط دولت امویان و
برپایى حکومت عباسیان و ریشه دواندن مذهب تشیع، زینب قهرمان کربلا
نقش برانگیزنده داشت.
لیاقت على خان(نخستین نخست وزیر پاکستان):
این روز محرم، براى مسلمانان سراسر جهان معناى بزرگى دارد. در این روز،
یکى از حزن آورترین و تراژدیکترین وقایع اسلام اتفاق افتاد، شهادت حضرت
امام حسین(ع) در عین حزن، نشانه فتح نهایى روح واقعى اسلامى بود،
زیرا تسلیم کامل به اراده الهى به شمار می رفت. این درس به ما می آموزد
که مشکلات و خطرها هر چه باشد، نبایستى ما پروا کنیم و از راه حق و
عدالت منحرف شویم.
جرج جرداق(دانشمند و ادیب مسیحى):
وقتى یزید، مردم را تشویق به قتل حسین و مأمور به خونریزى می کرد،
آنان می گفتند:"چه مبلغ می دهى؟ اما انصار حسین به او گفتند:
ما با تو هستیم؛ اگر هفتاد بار کشته شویم، باز می خواهیم
در رکابت جنگ کنیم و کشته شویم.
عباس محمود عقاد(نویسنده و ادیب مصرى):
جنبش حسین، یکى از بى نظیرترین جنبشهاى تاریخى است که تاکنون
در زمینه دعوت هاى دینى یا نهضت هاى سیاسى پدیدار گشته است...
دولت اموى پس از این جنبش، به قدر عمر یک انسان طبیعى دوام نکرد
و از شهادت حسین تا انقراض آنان بیش از شصت و اندى سال نگذشت.
احمد محمود صبحى(نویسنده):
اگر چه حسین بن على(ع) در میدان نظامى یا سیاسى شکست خورد؛
اما تاریخ، هرگز شکستى را سراغ ندارد که مثل خون حسین(ع) به نفع
شکست خوردگان تمام شده باشد. خون حسین، انقلاب پسر زبیر و
خروج مختار و نهضت هاى دیگر را در پى داشت، تا آن جا که
حکومت اموى ساقط شد و نداى خونخواهى حسین (ع)، فریادى شد
که با آن تخت ها و حکومت ها را به لرزه درآورد.
آنتوان بارا(نویسنده مسیحى):
اگر حسین از آن ما بود، در هر سرزمینى براى او بیرقى بر می افراشتیم
و در هر روستایى براى او منبرى بر پا می نمودیم و مردم را با نام حسین
به مسیحیت فرا می خواندیم.
گیبون(مورخ انگلیسى):
با آن که مدتى از واقعه کربلا گذشته و ما هم با صاحب واقعه هم وطن
نیستیم،اما سختی ها و مشکلاتى که حضرت حسین «ع» تحمل نموده،
احساسات سنگین دلترین خواننده را بر می انگیزد، چندان که یک نوع
عطوفت و مهربانى نسبت به آن حضرت در خود می یابد.
